Zasiłek podczas poszukiwania pracy za granicą
Jeżeli w Polsce masz prawo do zasiłku dla bezrobotnych, należy ci się on także podczas poszukiwania pracy za granicą we wszystkich krajach Wspólnoty Zasiłek podczas poszukiwania pracy jest wypłacany maksymalnie przez trzy miesiące! Jest wypłacany w wysokości ustalonej przed wyjazdem, ale przeliczany na walutę państwa, w którym dana osoba poszukuje pracy.
1. W jakich sytuacjach przepisy wspólnotowe mają zastosowanie?
Bardzo ważne jest to, że prawo transferu (czyli wypłaty za granicę) zasiłku dla bezrobotnych jest ograniczone w czasie i przysługuje jedynie osobom spełniającym określone kryteria. Zasiłek może być wypłacany przez kwartał - to po pierwsze. Po drugie - do trzech miesięcy możemy też poszukiwać pracy poza granicami by nie stracić prawa do świadczenia. Ważne jest także byśmy spełnili wszystkie kryteria przyznania zasiłku jeszcze przed wyjazdem.
Istotne jest również to, by celem podróży rzeczywiście było poszukiwanie pracy, a nie np. wyprawa turystyczna, podjęcie studiów czy rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej.
Przepisy wspólnotowe dotyczące koordynacji związanej z poszukiwaniem pracy i możliwością otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych, koncentrują się na trzech zagadnieniach:
· zasadzie sumowania okresów zatrudnienia i ubezpieczenia przebytych na terytorium różnych państw członkowskich w sytuacji, gdy ktoś ubiega się o prawo do zasiłku dla bezrobotnych,
· zasadzie eksportu (transferu) zasiłku w przypadku, gdy bezrobotny poszukuje pracy w innym państwie członkowskim niż to, w którym przyznano mu świadczenie
· prawidłowościach przyznawania prawa do zasiłku dla pracowników w pełni lub częściowo bezrobotnych, którzy byli zatrudnieni w jednym z państw członkowskich, innym niż miejsce ich zamieszkania (art. 71 Rozporządzenia 1408/71).
Jeśli więc Polak chce szukać pracy w różnych państwach unijnych i dostawać tam zasiłek musi spełnić polskie kryteria jego przyznania (pracować 12 miesięcy w ciągu ostatniego półtora roku). Dodatkowo musi:
· być przynajmniej przez 4 tygodnie zarejestrowany jako bezrobotny, poszukujący pracy (ale uwaga! Może poprosić by czas ten skrócono; w tej sprawie decyzję musi wydać instytucja właściwa - w Polsce jest to odpowiedni wojewódzki urząd pracy),
· zgłosić instytucji właściwej zamiar i złożyć wniosek - o wydanie odpowiedniego formularza E 301, E 302 lub E 303 (niezgłoszenie faktu wyjazdu może spowodować utratę prawa do zasiłku w danym państwie),
· w ciągu 7 dni od momentu wyjazdu zgłosić się (zarejestrować) do właściwej instytucji (urzędu pracy) państwa, w którym zamierza poszukiwać pracy (termin ten w wyjątkowych sytuacjach może być przedłużony),
· faktycznie poszukiwać pracy, czyli być w dyspozycji urzędu pracy.
2. Jak dostaje się zasiłek transferowany?
Jeśli ktoś spełnił wszystkie kryteria i wymogi dostaje świadczenie w wysokości ustalonej przed wyjazdem (obowiązującej w jego kraju) lecz przeliczone na wartość waluty kraju, w którym szuka pracy.
Do wypłaty zasiłku zobowiązana jest instytucja właściwa państwa, w którym zainteresowany poszukuje pracy, a następnie instytucja państwa macierzystego
( tego, które przyznało zasiłek) zwraca wypłaconą kwotę instytucji państwa poszukiwania pracy. Jeśli więc poszukujemy pracy w Irlandii pieniądze dostaniemy
z irlandzkiego urzędu, ale faktycznie zapłaci za nie polski urząd pracy.
Wszelkie podatki od wypłacanego zasiłku są płacone w kraju pochodzenia świadczenia.
Co jest jeszcze ważne: z możliwości otrzymywania zasiłku w państwie poszukiwania pracy bezrobotny może skorzystać tylko jeden raz między dwoma okresami zatrudnienia.
3. Co się dzieje gdy nie znajdziemy zatrudnienia?
Jeśli nadal, w myśl przepisów krajowych, mamy prawo do zasiłku powinniśmy wrócić do kraju. Inaczej stracimy prawo do świadczenia.
Piotr Nowakowski utracił pracę w Polsce. Powiatowy urząd pracy przyznał mu prawo do zasiłku dla bezrobotnych przez 12 miesięcy. Przez okres 5 miesięcy mężczyzna ten pobierał zasiłek, a następnie wyjechał do Holandii w celu poszukiwania pracy. Ponieważ w Holandii pracy nie znalazł przed upływem wyznaczonego terminu 3 miesięcy, wrócił do Polski i zgłosił się w swoim urzędzie pracy. W takim przypadku urząd pracy będzie zobowiązany wypłacać zasiłek tej osobie jeszcze przez okres 4 miesięcy, gdyż dotychczas urząd pracy łącznie wypłacił zasiłek za okres 8 miesięcy
(5 miesięcy w Polsce + 3 miesiące w Holandii).
4. Do czego potrzebna jest nam zasada sumowania?
Jeśli wymagany czas pracy i ubezpieczenia w Polsce, a także okres zatrudnienia i ubezpieczenia za granicą był zbyt krótki, byś zasiłek otrzymywał, sumowanie czyli dodanie do siebie lat i miesięcy pracy we wszystkich krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz w krajach, z którymi Unia ma umowy o swobodnym przepływie siły roboczej, pozwala tak wydłużyć wymagany okres, byś miał prawo do zasiłku.
Oznacza to, że do okresu uprawniającego do zasiłku zalicza się także okresy zatrudnienia lub ubezpieczenia w innych państwach UE.
W tym przypadku sumowaniu podlegają wyłącznie okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia w ramach stosunku pracy, czyli umowy o pracę. Zasada ta nie dotyczy więc osób pracujących na własny rachunek!
Jan Pietrzak, majster budowlany, pięć lat pracował w Niemczech. Wrócił do kraju zwabiony ofertą pracy, niestety po 4 miesiącach został zwolniony. Wystąpił do urzędu pracy o przyznanie mu prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Gdyby nie istniały zasady koordynacji, w tym zasada sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, mężczyzna nie uzyskałby prawa do zasiłku, bo miał za krótki staż pracy (nie spełniał warunku posiadania minimum 12 miesięcy zatrudnienia w ostatnich 18 miesiącach).
Jednak mężczyzna ten ma łącznie 5 lat i 4 miesiące zatrudnienia, zatem spełnia krajowe wymogi do przyznania prawa do polskiego zasiłku. Ponieważ ostatnim okresem zatrudnienia była praca w Polsce - nie ma przeszkód do przyznania i wypłaty polskiego zasiłku dla bezrobotnych.
Zasada sumowania okresów ubezpieczenia i zatrudnienia gwarantuje, że ktoś, kto przenosi swoje miejsce zamieszkania do innego państwa, ma ochronę na wypadek bezrobocia.
Marzena Wójcik przez kilka lat pracowała w Czechach; następnie w Polsce otworzyła zakład krawiecki. Po 11 miesiącach zbankrutowała i wróciła do Czech. Tam wróciła do starej firmy, ale na krótko, bo zwolniono ją po kwartale. Zgłosiła się do czeskiego urzędu pracy o przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych. W Czechach ma zbyt krótki czas by uzyskać świadczenie. Chce więc, by okres prowadzenia działalności na własny rachunek w Polsce został dodany do okresów zatrudnienia wymaganych do przyznania prawa do czeskiego zasiłku. Jednak ponieważ art. 67 Rozporządzenia 1408/71 pozwala na sumowanie okresów pracy i ubezpieczenia jedynie pracownika, a nie osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, wniosek pani Wójcik o zsumowanie polskich i czeskich okresów został odrzucony. Prawo tej osoby do zasiłku dla bezrobotnych będzie rozpatrzone jedynie z uwzględnieniem okresów zatrudnienia przebytych w Czechach.
5. Gdzie dostaniemy zasiłek pracując poza granicami?
Przepisy wspólnotowe stanowią, iż dostajemy zasiłek, jeśli spełniamy wszystkie wymogi, w państwie, w którym ostatnio pracowaliśmy.
UWAGA!
Gdy stracisz pracę np. w Szwecji, twoje prawo do zasiłku i jego wysokość zostaną określone według prawa szwedzkiego, a więc według ustawodawstwa kraju, w którym tracisz pracę.
To zasada generalna, są od niej wyjątki, o czym niżej.
Obywatel polski przepracował w Polsce 10 miesięcy, po czym stracił pracę. Wyjechał do Włoch, gdzie podjął zatrudnienie, ale po 5 miesiącach pracy został zwolniony. W takim przypadku - w myśl wewnętrznego ustawodawstwa każdego z tych państw - mężczyzna nie nabyłby prawa do zasiłku dla bezrobotnych, ze względu na zbyt krótkie okresy zatrudnienia. Jednak na mocy przepisów wspólnotowych, tj. zasady sumowania okresów czasu pracy (tu - w Polsce i Włoszech) mężczyzna będzie miał większe szanse uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Podstawą rozpatrzenia prawa do zasiłku w tej sytuacji będzie ustawodawstwo włoskie (państwa ostatniego miejsca zatrudnienia tego bezrobotnego) i ono przesądzi, czy mężczyźnie przysługuje prawo do zasiłku, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości i na jaki okres. W przypadku przyznania prawa do zasiłku - instytucja włoska będzie również zobowiązana do jego wypłaty, a także do jego transferowania do innego państwa, jeżeli bezrobotny wyjedzie w celu poszukiwania pracy do innego państwa, nawet jeśli w tym celu wróci do Polski.
Wyjątek od reguły stanowią m.in.:
- osoby delegowane - podlegają one ustawodawstwu państwa, w którym jest siedziba firmy delegującej, a nie państwa, w którym pracują;
- osoby, które prowadzą działalność na własny rachunek na terytorium przynajmniej dwóch państw – są one objęte ustawodawstwem państwa zamieszkania, jeśli wykonują tam część działalności. Jeśli nie mieszkasz w żadnym z państw, w których prowadzisz działalność, podlegasz ustawodawstwu tego państwa, w którym wykonujesz większość tej działalności;
- marynarze – podlegają przepisom państwa, pod którego banderą pływają.
- pracownicy przygraniczni i transgraniczni
6. Jak ci wyliczą zasiłek?
Prawo dotyczące warunków nabycia i wysokości zasiłków z tytułu bezrobocia w krajach unijnych jest zróżnicowane.
Wysokość zasiłku zależy od kilku czynników: wieku bezrobotnego, tego czy już dostawał zasiłek i przez jaki czas, czy ma i ile osób na utrzymaniu, sytuacji ekonomicznej bezrobotnego, tego jak długo pracował i czy opłacał składki. Na dodatek każdy kraj bierze pod uwagę inny staż pracy.
Państwa Unii Europejskiej różnie wyliczają wysokość zasiłku. Jest to albo:
- świadczenie w stałej wysokości, bez względu na to, ile ostatnio zarabiałeś (tak jest np. w Wielkiej Brytanii i w Polsce, gdzie zarobki nie mają wpływu na wysokość świadczenia). O jego wysokości decyduje prawo kraju, który będzie wypłacał świadczenie.
- zasiłek o zmiennej wysokości, wyliczony od wysokości ostatnich zarobków. Tak jest np. w Niemczech.
Jeżeli w danym państwie obowiązuje system, w którym wysokość zasiłku dla bezrobotnych zależna jest od wysokości ostatnio osiąganych zarobków, to (na mocy przepisów wspólnotowych) do ustalenia wysokości zasiłku ma zastosowanie jedna z poniższych zasad obliczania świadczeń:
· gdy bezrobotny pracował w danym państwie dłużej niż 4 tygodnie - otrzyma zasiłek w wysokości ostatnio otrzymywanego wynagrodzenia;
· gdy bezrobotny pracował w danym państwie krócej niż 4 tygodnie - do obliczenia wysokości zasiłku będzie przyjęta:
* wysokość zwyczajowej pensji na tym stanowisku, w miejscu gdzie osoba ta mieszka na stałe,
lub
* średnie wynagrodzenie przewidziane dla rodzaju zatrudnienia, jakie wykonywane było w regionie, gdzie osoba ta mieszka na stałe.
W powyższych przypadkach wysokość zasiłku dla bezrobotnych będzie zatem zależna od indywidualnej sytuacji osoby ubiegającej się o ten zasiłek.
Niezbędne formularze:
- Formularze z serii 300 - dotyczą świadczeń z tytułu bezrobocia i są stosowane przez właściwe instytucje, rozpatrujące uprawnienia do zasiłków – w przypadku Polski są to wojewódzkie urzędy pracy. Najlepiej mieć je ze sobą, gdy wyjeżdżasz szukać pracy lub do pracy.
- Formularz E 301 – zaświadczenie dotyczące okresów zaliczanych podczas przyznawania zasiłku dla bezrobotnych
- Formularz E 302 - zaświadczenie, dotyczące członków rodziny osoby bezrobotnej, którzy muszą być uwzględnieni przy naliczaniu świadczeń.
Jest on wydawany wyłącznie w przypadku tych państw członkowskich, których ustawodawstwo uzależnia wysokość świadczeń z tytułu bezrobocia od liczby członków rodziny, a więc m.in. w Belgii. Jeżeli stanowi tak ustawodawstwo państwa, w którym starasz się o zasiłek, musisz uwzględnić członków rodziny także wtedy, gdy zamieszkują oni na terytorium innego państwa unijnego, a więc np. zostali w Polsce.
Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy inna osoba z twojej rodziny ma prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia i członkowie rodziny byli uwzględnieni przy wyliczaniu wysokości tego świadczenia.
Formularz E 302 jest ważny przez 12 miesięcy od dnia wystawienia.
- Formularz E 303 - potrzebny do transferu twojego świadczenia do kraju, w którym szukasz pracy.
Opracowano na podstawie informacji :
źródło: http://www.mps.gov.pl/index.php?gid=62
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Ostatnia modyfikacja 2007-01-30
